Tι είναι η Ψυχολογία;

 Αν και καθημερινά λαμβάνουμε πληροφορίες που έχουν σχέση με τον κλάδο της Ψυχολογίας,  υπάρχουν  πολλοί άνθρωποι που  δεν γνωρίζουν:

·        τι ακριβώς είναι η Ψυχολογία;

·        για ποιο λόγο κάποιος μπορεί να σπουδάζει αυτή την επιστήμη;

·        τι δουλειά κάνει ένας Ψυχολόγος;  

Τα βασικά στοιχεία που πρέπει να ξέρουμε για την Ψυχολογία και δίνουν απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα είναι τα εξής:

Ψυχολογία είναι : η επιστήμη  που μελετά τον  ανθρώπινο νου και την ανθρώπινη συμπεριφορά.

Η χρησιμότητα της Ψυχολογίας:

·  Περιγράφει τη συμπεριφορά των ανθρώπων, μέσα από διάφορες μεθόδους παρατήρησης, με στόχο να γίνει περισσότερο κατανοητή.

·  Προσφέρει εξηγήσεις για τη συμπεριφορά και τις αιτίες της, αναλύοντας εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν γενικά την προσωπικότητα, την ανθρώπινη ανάπτυξη, την ψυχική υγεία.

·  Βοηθάει να προβλέψουμε τις αντιδράσεις ενός ατόμου,  βασιζόμενοι στις πληροφορίες που έχουμε για τον τρόπο που σκέπτεται και πράττει, για τον τρόπο ζωής και ανατροφής του και το περιβάλλον του και να προλάβουμε κάποια αρνητική εξέλιξη στη ζωή του.

·    Μας δίνει τα μέσα να ρυθμίσουμε, να ελέγξουμε ή να αλλάξουμε μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά ή ένα αρνητικό συναίσθημα , και τελικά μας βοηθάει να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής μας.

Η σημασία της αποφυγής, στην ανάπτυξη μιας Φοβίας

Τη στιγμή ακριβώς που θα διαφύγουμε από κάτι που μας φοβίζει, τα επίπεδα του άγχους θα πέσουν κατακόρυφα, προσφέροντάς μας μια προσωρινή ανακούφιση. Εκείνη την ίδια στιγμή, όμως, αρχίζει να διαμορφώνεται μια φοβικη διαταραχή (φοβία), που όσο συνεχίζουμε να αποφεύγουμε, ενισχύεται και διατηρείται. Άτομα με φοβίες παρουσιάζουν υπερδραστηριότητα σε κάποιες περιοχές του εγκεφάλου. Έρευνες έδειξαν ότι η Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία μπορεί να πετύχει θετικές αλλαγές, ορατές ακόμη και σε αυτά τα τμήματα .

Θυμός

Γιατί κάποιοι άνθρωποι θυμώνουν πιο εύκολα από κάποιους άλλους; Τα άτομα αυτά παρουσιάζουν χαμηλή ανοχή στην απογοήτευση είτε λόγω χαρακτήρα, είτε επειδή έτσι έχουν μάθει. Πιστεύουν, κατά 100%, ότι η μέρα τους θα κυλήσει όπως ακριβώς την φαντάζονται κ ότι τίποτα δεν θα πάει στραβά. Έτσι, εξοργίζονται ακόμα κ με μια απλή αναποδιά της καθημερινότητας. Ο στόχος της "διαχείρισης του θυμού" δεν είναι μόνο να τον ελέγξουμε και να μπορούμε να τον εκφράσουμε πιο ήπια, αλλά να μάθουμε κ τον τρόπο να μην φτάνουμε μέχρι εκεί με τόση ευκολία μέσα από μία διαδικασία αλλαγής στη σκέψη κ την φιλοσοφία μας.

Οικονομική κρίση & Άγχος

Η οικονομική κρίση στη χώρα μας έχει σίγουρα αυξήσει τις πιθανότητες για εκδήλωση ψυχολογικών προβλημάτων αφού τα επίπεδα του στρες είναι αυξημένα. Το χρόνιο στρες, το άγχος που μας συνοδεύει κάθε μέρα, για μήνες είναι και το πιο επικίνδυνο για την υγεία μας. Όλοι μπορούμε να ξέρουμε πότε είμαστε πιεσμένοι. Είναι σημαντικό να προσέχουμε τον εαυτό μας και να αναγνωρίζουμε τα σημάδια του άγχους . Να αναλογιστούμε τι το προκαλεί και να προσπαθήσουμε να το χειριστούμε καλύτερα. Καταστάσεις όπως η μακροχρόνια ανεργία, η χρόνια ασθένεια, η φροντίδα ηλικιωμένων ή ατόμων με αναπηρία, προκαλούν ακόμα μεγαλύτερο άγχος και καθιστούν τα άτομα πιο ευάλωτα σε προβλήματα υγείας. 

Προς το παρόν διαθέτουμε στη χώρα μας ένα ιατρο-κεντρικό σύστημα που αντιμετωπίζει μόνο την ασθένεια ...οπότε ας ασχοληθούμε λίγο εμείς με τον εαυτό μας, εκμεταλλευόμενοι όσο μπορούμε και τα κοινωνικά μας δίκτυα υποστήριξης. 

Τι μπορούμε να κάνουμε στην προσπάθειά μας να περιορίσουμε το άγχος;

Να κάνουμε παρέα με άτομα που μας καταλαβαίνουν και θα μας στηρίξουν αν θέλουμε να αλλάξουμε κάτι στη ζωή μας που μας αγχώνει.

Να αυξήσουμε τη φυσική μας δραστηριότητα ,που ωφελεί με πολλούς τρόπους και να κάνουμε καλύτερες επιλογές στη διατροφή μας.

Να βάζουμε ρεαλιστικούς στόχους και να μην έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό μας και το περιβάλλον.

Αν οι προσπάθειες δεν αποδώσουν, η συζήτηση με έναν ψυχολόγο μπορεί να βοηθήσει να ξεπεραστούν πιθανές δυσκολίες.

Μην πιστέψεις οτιδήποτε σκεφτείς!

Πολλές φορές μας έρχονται αυτόματα στο μυαλό κάποιες σκέψεις, συχνά αρνητικές: για τον εαυτό μας, για το μέλλον, για τον κόσμο... Στη στιγμή, μας χαλάει η διάθεση ,επειδή είμαστε πεπεισμένοι ότι αυτές οι σκέψεις είναι η απόλυτη αλήθεια μόνο και μόνο επειδή μας ήρθαν στο μυαλό... Δυστυχώς με αυτόν τον τρόπο συμβαίνει να σαμποτάρουμε τον εαυτό μας ΧΩΡΙΣ ΛΟΓΟ. Αν όμως, πριν πιστέψουμε κάποια σκέψη μας, την ελέγξουμε κιόλας :π.χ. τι στοιχεία έχω ότι αυτό που σκέφτομαι είναι αλήθεια;..μήπως υπερβάλλω;...μήπως σκέφτομαι απόλυτα;...βάζω καταναγκαστικά "πρέπει";...υποτιμώ τα θετικά;...βγάζω αυθαίρετα συμπεράσματα;... το αποτέλεσμα μπορεί να είναι διαφορετικό από αυτό που αρχικά πιστεύαμε...κ έτσι να νοιώσουμε καλύτερα!!!

Ρεαλιστική και όχι Θετική σκέψη!

Αν θέλουμε να αλλάξουμε το αρνητικό μας συναίσθημα,που μπορεί να είναι άγχος, θυμός, μελαγχολία, φόβος κλπ., πρέπει να αλλάξουμε τον ΤΡΟΠΟ ΣΚΕΨΗΣ μας ,που καθορίζει και τον τρόπο που αντιδρούμε στα γεγονότα. Ωστόσο, το να προσπαθείς να σκέφτεσαι μόνο θετικά μπορεί να είναι το ίδιο παράλογο και προβληματικό όσο και το να σκέφτεσαι αρνητικά. Ας πούμε, αν κάποιος σκεφτεί: "Όλα καλά, ας μην ανησυχώ." όταν συμβαίνει κάτι σοβαρό ,δεν θα πάρει και τα μέτρα που πρέπει για να ενεργήσει κατάλληλα. Άρα, ο στόχος μας δεν πρέπει να είναι σώνει κ καλά η Θετική σκέψη, αλλά μάλλον η ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ.

Αντίσταση στην θεραπεία

Όσο "βαριά" κι αν είναι κάποια συναισθήματα μέσα μας, συχνά μαθαίνουμε να ζούμε μ'αυτά, δημιουργώντας ένα status quo απ'το οποίο αρνούμαστε πεισματικά να αποκολληθούμε. Η αλλαγή είναι κάτι άγνωστο που πολλές φορές μας τρομοκρατεί ,όσο κι αν δείχνουμε πως την επιζητούμε. Σ'αυτή την περίπτωση, η απόφαση να βγούμε από την "μαθημένη αβοηθησία" μας και να ακολουθήσουμε μια ψυχοθεραπεία, αποτελεί μια πράξη θάρρους!

Πόσο "φίλος" είναι το παιδί μας;

« Το παιδί μου μιλάει σαν μεγάλος άνθρωπος!», «Συζητάω μαζί του τα πάντα»,  «Είναι ο φίλος μου. Μόνο αυτό με καταλαβαίνει!», « Μου έχει μεγάλη αδυναμία και θέλει να μαθαίνει τα πάντα για μένα!»

Το να είσαι ειλικρινής με το παιδί σου για ό,τι σου συμβαίνει είναι θετικό, γιατί θα το βοηθήσει να αναπτύξει και να στηρίξει την εμπιστοσύνη του απέναντί σου.

Είναι όμως έτοιμο να  γνωρίσει λεπτομέρειες που πολλές φορές ούτε εσύ δεν μπορείς να εξηγήσεις ή είναι πολύπλοκες ή δυσάρεστες και αφορούν δυσκολίες των ενηλίκων ; …δηλαδή τη σχέση μας με τον/την σύζυγο, τα προβλήματα στη δουλειά μας, τα οικονομικά ζητήματα, θέματα υγείας,  φιλικών σχέσεων κλπ.;

Όσο «ώριμο» κι αν φαίνεται το παιδί, δεν έχει αποκτήσει ακόμη δεξιότητες για να κατανοεί και να επεξεργάζεται τις πληροφορίες που διαχειρίζεται ο εγκέφαλος ενός ενήλικα. Το μόνο που καταφέρνουμε είναι να το επιβαρύνουμε με το δικό μας συναισθηματικό φορτίο, το οποίο δεν ξέρει πώς να διαχείριστεί, και παράλληλα, του δημιουργούμε  συναισθήματα σύγχυσης και άγχους που πολλές φορές δεν ξέρει πώς να τα εκφράσει ή πού να τα διοχετεύσει.

Και όλα αυτά,  με συνέπειες, δυστυχώς, στην ψυχική του  υγεία και ανάπτυξη.

Είμαστε όλοι Ψυχολόγοι;

Το ερώτημα που αποτελεί και τίτλο βιβλίου του Jacques-Philippe Leyens, προκύπτει από την πίστη ότι ο καθένας μας μπορεί να είναι και ψυχολόγος σε κάποια στιγμή της ζωής του. Όλοι, λοιπόν, μπορεί να νιώθουμε και "λίγο ψυχολόγοι" ,όταν:

• είμαστε αποδέκτες των προβλημάτων και δυσκολιών που περνάει κάποιος στο φιλικό ή οικογενειακό περιβάλλον.
• καλούμαστε να προσφέρουμε μια γνώμη, μια λύση βασιζόμενοι στην εμπειρία ή στη σκέψη μας.
• εξάγουμε συμπεράσματα για έναν άνθρωπο, όταν προσπαθούμε να εξηγήσουμε τη συμπεριφορά του.
• δίνουμε πρακτικές συμβουλές πρόληψης ή προαγωγής της υγείας, γνωρίζοντας ότι κάτι από αυτά μας έχει βοηθήσει , οπότε γιατί όχι και τον άλλο; 
• προσπαθούμε να επιβάλλουμε πειθαρχία στα παιδιά μας, να τα διαπαιδαγωγήσουμε "σωστά".

Ας δούμε τώρα με ποιο τρόπο διαφέρει η σκέψη και η προσέγγιση του επαγγελματία ,εκπαιδευμένου Ψυχολόγου, πέρα από το γεγονός ότι έχει ολοκληρώσει πανεπιστημιακές σπουδές, εργάζεται σε κλινικά πλαίσια ,έχει επαφή με την ψυχοπαθολογία, έχει ακολουθήσει κάποιο είδος ψυχοθεραπείας, καταρτίζεται συνεχώς και ενημερώνεται για τις νέες εξελίξεις στον τομέα της Ψυχολογίας με σεμινάρια, συνέδρια και διαλέξεις.

1. "Ακούει" πραγματικά: αυτό σημαίνει ότι έχει εκπαιδευτεί στο να συλλέγει ακριβώς τις πληροφορίες που χρειάζεται από το άτομο που συνομιλεί, που έχουν σχέση με συγκεκριμένο πρόβλημα και όχι γενικότητες και αοριστίες.
2. Συμπάσχει αλλά δεν παρασύρεται από το συναίσθημα: είναι μια δεξιότητα που χρειάζεται να αναπτύξουν οι ψυχολόγοι που λέγεται "ενσυναίσθηση" , δηλαδή το να κατανοείς απόλυτα το συναίσθημα του άλλου, να μπαίνεις στη θέση του για να δεις πώς ακριβώς μπορεί να νοιώθει, αλλά  παράλληλα να κρατάς μια απόσταση για να είσαι έτοιμος να προσφέρεις λύση, να μην επιβαρύνεσαι από το αρνητικό συναίσθημα και να μην παρασύρεσαι σε βιαστικά συμπεράσματα.
3. Είναι απόλυτα ουδέτερος, δηλαδή δεν θα πάρει το μέρος σου, επειδή σε συμπάθησε, αλλά ούτε και το αντίθετο.
4. Έχει εκπαιδευτεί να αναγνωρίζει παθολογικά στοιχεία στη σκέψη, στο συναίσθημα ή στη συμπεριφορά κάποιου.
5. Δε βγάζει αυθαίρετα συμπεράσματα, αλλά βασιζόμενα σε μελέτες, επιστημονική έρευνα, κλινική εμπειρία και βιβλιογραφία.
6. Εξετάζει τις εναλλακτικές λύσεις που είναι κατάλληλες για κάθε άτομο ξεχωριστά και όχι με βάση την "κοινή λογική" ή κάποιους γενικά αποδεκτούς κανόνες
7. Προτείνει επιστημονικές μεθόδους διαπαιδαγώγησης των παιδιών και προαγωγής της ψυχικής υγείας.
8. Η συζήτηση γίνεται σε ουδέτερο, κατάλληλο χώρο, χωρίς εξωτερικές παρεμβολές και με συγκεκριμένη χρονική διάρκεια.
9. Ακολουθεί μια τεχνική στο διάλογο, ανάλογα με το είδος ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιεί, με αρχή, μέση και τέλος και δεν πλατειάζει χωρίς λόγο ή δεν μιλάει "περί ανέμων και υδάτων".
10. Μπορεί να βοηθήσει μόνο τα άτομα που έχουν "ψυχολογική σκέψη" , μπορούν δηλαδή να αναλύουν τις σκέψεις τους και να περιγράφουν αυτά που νοιώθουν ή σκέπτονται, να είναι ειλικρινή και συνεργάσιμα σε μια επαγγελματική ψυχολογική προσέγγιση.

H γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεωρία.

 Γιατί το ίδιο Γεγονός, γεννά διαφορετικά Συναισθήματα, σε δυο άτομα που το ζουν την ίδια στιγμή; Τι μεσολαβεί; Η απάντηση είναι : "...Ο τρόπος Σκέψης που διαθέτει ο καθένας μας για να επεξεργάζεται ό,τι συμβαίνει γύρω του." Αυτό είναι που καθορίζει το πώς θα νοιώσουμε και το πώς θα προχωρήσουμε. Εκεί παρεμβαίνει και η Γνωσιακή- Συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία (ΓΣΘ), και μας μαθαίνει να αμφισβητούμε και να τροποποιούμε τις προβληματικές μας σκέψεις...Κατ'επέκταση , το Συναίσθημα κ τη Συμπεριφορά μας.